Za 18 vjetroturbina naći drugo mjesto:  Paštrovsku goru zaštititi

Predstavnici šest mjesnih zajednica i građanski aktivisti zatražili su da se iz Prostornog plana Crne Gore sa lokalitetu Paštrovske gore i Brajića „izbriše“ vjetroelektrana. Projektu Vjetroelektrane Brajići nije mjesto na Brajićima i Paštrovskoj gori, kategorični si mještani koji su uputili zahtjev  vladinoj Komisiji za izradu Prostornog plana Crne Gore.

Zahtjev potpisuju  predsjednici savjeta mjesnih zajednica “ Brajići “Željko Stojanović, “ Sveti Stefan” Vladislav Mitrović, “Bečići” Predrag Ivanović, “Reževići” Aleksandar Radović, “Petrovac” Savo Medigović, “Buljarica” Saša Davidović I građanski aktivista Blažo Kažanegra.

Oni zahtijevaju uklanjanje ili premještanje projekta Vjetroelektrana Brajići iz Prostornog plana Crne Gore.
“Većina žitelja naših mjesnih zajednica smatra da projektu Vjetroelektrane Brajići nije mjesto na Brajićima i Paštrovskoj gori, te je velika većina nas i potpisala peticiju protiv izgradnje ovog projekta. Zahtijevamo da se projekat vjetroelektrane Brajići ukloni odnosno izmjesti sa planiranog lokaliteta na neko drugo mjesto u okviru Prostornog plana Crne Gore do 2040 godine, gdje nema turizma, bogate kulturne baštine, prirodnih ljepota i ljudskih naselja”, piše u prigovoru  i napominju da  renomirana evropska organizacija Europa Nostra, koja se bavi zaštitom evropske kulturne baštine, nedavno lokalitet Kulturni pejzaž Paštrovske gore (koji obuhvata i Brajiće) uvrstila na skraćeni spisak od 11 najugroženijih lokaliteta u Evropi za 2023. godinu kao uži izbor u okviru programa „/ Most Endangered (7 Najugroženijih).

“U saopštenju Europe Nostre od 25.01.2023 godine se kaže da :“selekcija je sprovedena na osnovu izuzetnog značaja i kulturne vrijednosti svakog od ovih lokaliteta kao i na osnovu ozbiljne opasnosti sa kojima se oni danas suočavaju.” O samoj Paštrovskoj gori u saopštenju se navodi da “kulturni i prirodni pejzaž Paštrovske gore je ugrožen potencijalno štetnim razvojnim projektima, i to planom da se instalira vjetro-park sa 18 turbina, kao i planom da se sagradi motorna cesta sa 4 trake,..”. Na kraju piše da se Savjetodavni panel programa “7 najugroženijih” Europe Nostre “pridružuje zabrinutosti lokalne zajednice i lokalnih eksperata, podvlačeći potrebu za iznalaženjem alternativnih i nedestruktivnih rješenja za buduće razvojne projekte, koja trebaju ozbiljno uzeti u obzir vrijednosti i značaj bogate prirodne i kulturne baštine na Paštrovskoj gori.”, ističe se u dopisu.

Kako naglašavaju na tom se lokalitetu, zajedno sa Brajićima, radi o bogatoj prirodnoj i kulturnoj baštini.
“U neposrednoj blizini lokacija planiranih vjetroturbina nalaze se, u rasponu od 50 do 2000 metara vazdušne linije: desetak prelijepih starih sela (Brajići, Uglješići, Podbabac, Kuljače, Dapkovići (Kažanegre), Vojnići, Rustovo, Čelobrdo, Ograđenica, Slanjina, Krute, Marojevići, Đenaši, Tudorovići i druga), pet aktivnih manastira (Rustovo, Duljevo, Vojnići, Sv. Spiridon, i skit Sv. Đorđa, i manastir Praskvica kao šesti koji je udaljen oko 3km vazdušne linije), oko 25 crkava ukupno, zajedno sa manastirskim crkvama, od čega je osam na Paštrovskoj gori;  dva srednjovjekovna groblja gdje su po predanju sahranjeni stari Paštrovići koji su u 14 vijeku poginuli u borbi protiv vojske mađarskog kralja Ludviga; nekoliko odbrambenih kula iz doba Venecije; potom tu je nekoliko austro-ugarskih tvrđava, stari austro-ugarski put koji je sada jedna od najpopularnijih hajking staza za turiste, Jegorov put koji vodi od Praskvice do Čelobrda, puno tumula i gradina iz pred-hrišćanskog perioda, puno prelijepih dolina, vodopada, planinskih vrhova i mnogo toga. Ukoliko bi se izgradila vjetroelektrane, naša bogata kulturna i prirodna baština bi bila ozbiljno devastirana, kao u vizuelnom smislu, tako i u zvučnom smislu zbog buke”, navode mještani.

Mještani podsjećaju da je Uprava za zaštitu kulturnih dobara nedavno prihvatila inicijativu MZ “Sveti Stefan” da se brojna kulturna dobra koja bi ušla u kontakt zonu planirane vjetroelektrane Brajići zaštite u kategoriji kulturni pejzaž.
“U odgovoru Uprave za zaštitu Kulturnih dobara prihvata se inicijativa Mjesne zajednice, pri čemu je, citiramo, “preliminarno utvrđeno da se za deset materijalnih dobara odnosno arhitektonskih objekata i prostora sa atributima kulturnog pejzaža prihvata Inicijativa za uspostavljanje zaštite dobara: Ograđenica sa starom vodom, spomen obilježjem, crkvom, putnom infrastrukturom, tvrđavom i ostalim graditeljskim nasleđem; Paštrovska gora sa tumulima, gradinama i crkvama; … čime su se stekli uslovi za sprovođenje navedenog čl.19 kao i čl. 23 i čl. 24 Zakona o zaštiti kulturnih dobara i Pravilnika o bližim kriterijumima i postupku za utvrđivanje kulturne vrijednosti kulturnog dobra”, ističu mještani.

Paštrovska gora, kako se ističe u dopisu, ima sve elemente da bude zaštićena kao park prirode. “Opština Budva je nedavno podnijela zahtjev za zaštitu Paštrovske gore kao zaštićenog prirodnog područja.